Description
Modern toplumların gelişmişlik düzeyleri, bu toplumların insanlık birikimine katkıda bulundukları bilimsel değerlerle ölçülmekte ve bir toplumda üretilen nitelikli bilimsel eserlerin sayısı, o toplumun hem gelişmişlik seviyesini hem de küresel arenadaki konumunu belirlemektedir. Günümüzde, küresel kapitalist sistemde teorik bilginin bir ürüne dönüştürülerek topluma kazandırılması veya piyasa koşullarında değer bulması, ülkelerin uluslararası marka değerini artıran bir gerçeklik olarak karşımıza çıkmaktadır.
Toplumların ürettikleri bilgi, ancak nitelikli, kaliteli, güvenilir ve evrensel olduğunda anlamlı bir değer kazanabilir. Bu tür bilgilerin üretilmesi ise, bilim insanlarının etik ilkeleri derinlemesine benimsemeleri ve bu ilkeleri titizlikle uygulamaları sayesinde mümkün olmaktadır. Aksi takdirde, elde edilen sonuçların çarpıtılmış, hatalı, yanıltıcı ve yararsız olması, toplum nezdinde bilim insanlarına duyulan güveni zedeleyecek ve gelecekte telafisi mümkün olmayan yanlış algılara yol açabilecektir. Bu durumun en belirgin örneklerinden biri ise, sağlık alanında farklı bilim insanlarının zaman zaman tamamen zıt görüşler öne sürmeleri ve bu görüşleri kesin bir gerçeklik olarak topluma sunma çabalarıdır.
Bir araştırmanın nesnelliğini, şeffaflığını, güvenilirliğini, evrensel geçerliliğini ve saygınlığını zedeleyebilecek yanlış, yanıltıcı, manipülatif, spekülatif, duyarsız, sorumsuz, saygısız ve kötü niyetli girişimler, bilimsel çarpıtma ve aldatma olarak değerlendirilmektedir. Bilinçli olarak bilimsel etik ihlali yapmak ya da dikkatsizlik ve özensizlik sonucu hatalı bilimsel çalışmalar üretmek, aldatma ve yanıltma kapsamında değerlendirilmektedir.
Akademik ilkelerin ihmal edildiği etik ihlallerin tespiti, özellikle de ‘‘yapay zeka’’ teknolojisi ile birlikte daha zor hale gelmiştir. Dolayısıyla akademik/entelektüel birikimin ve okur-yazar kültürel kamunun geleceği farklı bir sürece evrilmektedir. Bu sürecin sonunu öngörebilmek şimdilik mümkün görülmese de mevcut makalede ilgili literatürden istifade edilerek etik kavramı, bilim etiği, bilimsel araştırmalarda takip edilecek etik kurallar ve bilimsel çalışmalarda görülen başlıca etik ihlaller ve nedenlerine dair konu başlıkları ele alınmıştır. Belli bir konu üzerine yoğunlaşması ve bilimsel çalışmaları referans almasından dolayı bu çalışma, araştırma makalesi kimliğine sahiptir.
Anahtar Kelimeler: Akademik İlkeler, Bilim Etiği, Bilimsel Etik İhlaller.
| Full Name (In Capital Letters) | TALHA TURHAN |
|---|---|
| talhaturhan@erciyes.edu.tr | |
| Kurum / University / Affiliated Institution | Erciyes Üniversitesi, Adalet Meslek Yüksekokulu |
| Akademik Ünvan/ Academic Title | Dr. |
| Country | Türkiye |
| Telefon / Phone Number | 05372430713 |
| Katılım Tipi /Participation Types | Yüz Yüze/ Face to Face |
| Sunum Dili /What Will Be The Presentation Language? | Türkçe |
| Where Do You Want to Publish the Full Text? | To be published in the full text booklet |
