Description
Баҳор-ёз даврининг об-ҳаво шароитига қараб, Қорақалпоғистонда пахта етиштириш мавсумининг вақти ва тури сезиларли даражада узгаради. Ёмғирли ва баҳор ойининг кеч келиши, экинларни экиш ва тез ривожланишини олиб келиб бу эса, қуртларнинг ривожланиши учун қулай шароит ҳисобланади. Ғуза тунламларининг умумий зарари жуда юқори булиб, усимликларнинг генератив органлари ва куртаклари билан озиқланишади. Ғуза тунламининг самарали энтомофагларининг купчилги полифаг ҳисобланиб, улар орасида энг муҳими, олтинкуз личинкалари ва хон қизи шунингдек, йиртқич қандалалар ғуза тунлам тухумларин зарарлаб, сонларини камайтириб туриш аҳамиятга эга.
Ғуза тунлами Heliothis armigera Hbn. (Chloridae obsolete) куядошлар (Noktuidae) оиласининг Lepidoptera ёкиi капалаклар (Lepidoptera) туркумига киради. Капалаклар ўртача катталикда, қанотлари 30-40 мм га етади. Тана узунлиги 20 мм гача, ғўмбаклари эса 15-23 мм. Олд қанотлари кулранг-сариқ, жигарранг-қизил, пушти ёки яшил ранга эга. Орқа қанотлари ташқи қанотлари олдида жигарранг чизиқ ва ўртада қора нуқтаси бор. Эркак капалаклар одатда урғочиларга қараганда енгилроқ рангга эга. Кўсак қурти тупроқда ғумбаклик босқичида қишлайди. Баҳорда капалакларнинг чиқиши май ойининг бошида бошланади, 10 см чуқурликда 15-18o гача қизийди ва ўртача кунлик ҳарорат
18-20o га етади.
Баҳор-ёз фаслининг об-ҳаво шароитига қараб, Қорақалпоғистонда пахта етиштириш мавсумининг вақти ва тури сезиларли даражада ўзгаради. Баҳор фаслининг кеч келиши ва ёмғир ёғиши сабабли, ўсимликларни ривожланиши билан биргаликда қуртларнинг ривожланиши учун ҳам қулай шароит ҳисобланади. Ғўза тунламнинг зарарлилиги жуда юқори бўлиб, ғўза тунламларнинг энг авзал кўриб овқатланиши, ўсимликларнинг генератив органларини кемириб кучли зарар келтиради.
Тухумдан чиққан қуртлар биринчи навбатда, яшаш учун барг ва куртаклари орасидаги яқин жойларига тухум қуяди. Ғўза тунламини йўқ қилишда паразит ва йиртқич ҳашаротлар катта роль ўйнайди.
| Full Name (In Capital Letters) | Шамуратова Нагима Генжемуратовна |
|---|---|
| shamuratovanagima6@gmail.com | |
| Kurum / University / Affiliated Institution | Қорақалпоғистон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти |
| Akademik Ünvan/ Academic Title | Prof. Dr. |
| Country | Узбекистан |
| Telefon / Phone Number | +998973589696 |
| Katılım Tipi /Participation Types | Yüz Yüze/ Face to Face |
| Sunum Dili /What Will Be The Presentation Language? | Uzbek |
| Where Do You Want to Publish the Full Text? | To be published in the full text booklet |
